Skip to main content

निर्णयांची कसरत

😇☺ 🙆🏻  *निर्णयांची कसरत ...* 🙆🏻‍♂😊😇
          🖋 *ज्ञानदेव नवसरे* www.shikshanvichar.blogspot.in

             जया प्रथमच गाव सोडून बाहेर
गावी आमचं गाव , घर आणि घरातील माणसं सोडून इतर गावात (पेठ) पहिल्यांदाच राहत होती. सुरूवातीला मी घरी नसलो की तिच्या मनात असुक्षिततेची भिती वाटत असायची कारण तिच्यासाठी सर्व काही नवीनच होते. आमच्या शेजारला तिची काॅलेजातील मैत्रीण सीमा सोबत होती. सीमाचे मिस्टर शिक्षक असल्याने शेजारला राहत असायचे. जयाच्या ओळखीची मैत्रीण सोबत असल्याने मी बिनधास्तपणे शाळेवर जात असायचो. ती दुपारचे जेवण, बाजार, इतरांच्या ओळखी व्हाव्यात, बाजारहाट   सीमासोबतच करायची.
        पेठचा बाजार मंगळवारी अन गुरूवारी भरतो . पेठला चांगली भाजीमंडई होतीच . दररोज म्हटलं तरी भाजी विकत घेता येत होती पण शेतक-यांकडील चांगली भाजी मिळावी यासाठी ती बाजारदिवशी आठवडाभराचा बाजार करुन आणत असे.
           आईवडीलांना सोडून दोघांनीच राहायचेय अशी पहिलीच वेळ होती. नव-याला खुश करण्यासाठी नव-याच्या आवडीने स्वयंपाक करायचा ,त्यांच्या आवडीनिवडीनुसार भाज्या आणायच्या आणि नवरा म्हणेल तीच भाजी करायची असं तिनं मनात ठरवित होती की काय कुणास ठाऊक ?  तिला वाटायचं की अमुक भाजी केली तर त्यांना आवडेल की नाही ? म्हणून दररोज स्वयंपाक करताना मला अगोदर विचारायची, "आज कोणती भाजी करायची?" ती बाजारातून आणलेल्या सगळ्या भाज्यांची नावांची यादी सांगायची. जसा बाजारदिवस जवळ येईल तशी यादी कमी व्हायची कारण भाज्या संपत आलेल्या असायच्या. सुरुवातीचे काही दिवस तिने विचारले की पटकन कुठल्या तरी एका भाजीचे नाव घेऊन मी मोकळं व्हायचो. मला माहिती असायचं कोणती जरी भाजी बनवायला सांगितलं तरी ज्या बाजारातून आणल्यात त्याच बनवाव्या लागणार आहेत आणि हळूहळू सगळ्या भाज्या संपणारच आहेत. त्यामुळे भाजी सांगायला वेळ लागायचा नाही. 
           जयाला हळूहळू भाजी कोणती बनवायची यासाठी जसं मला नेहमीच विचारायची तसं इतर घरातील इतर  बाबीही मला विचारून करायला तिने सुरुवात केली होती. गावाकडे आई वडिलांसोबत राहतो त्यावेळी असं कधी घडत नसायचं. दोघांना घराबाहेर जायचे असेल तर कोणती साडी घालू ? नाष्ट्याला काय बनवायचे?  घरातील टेबल ,खुर्च्या इथं ठेवायच्या की तिथं ठेवायच्या ? अशाचप्रकारचे अनेक गोष्टी  विचारून करायला तिनं सुरुवात केली होती.
       तिची प्रत्येकवेळी एखादी गोष्ट विचारून करणे आवडत नसायचे कारण तिच्यातील निर्णयक्षमतेचा ती वापर करणे कमी करीत चाललीय हे माझ्या लक्षात येऊ लागले .
            खरंतर मोठ्यांमध्ये काय अन लहान मुलांमध्ये काय निर्णय घेण्याचा अभाव आढळतोच कारण निर्णयक्षमता विकसित झालेली नसते तर ती विकसित करण्याची बाब आहे. निर्णयक्षमता सवयीने आणि जबाबदारी स्वतः वर घेतल्याने विकसित होत असते.ज्यावेळी आपल्यावर लहान लहान जबाबदारी पडते तेव्हा त्यातून निर्णयक्षमता विकसित होते परिणामी मोठमोठे निर्णय घेतानाही अडचण येत नाही.
            जयाचे निर्णय तिने घ्यावेत असे मला सतत वाटायचे परंतु मला विचारून काम करायची  सवय काही जायला तयार नव्हती. शेवटी तिला समजावून सांगितले प्रत्येक वेळी लहान गोष्टींचे निर्णय माझ्यावर सोडून द्यायचे बंद करायला हवं. स्वतः चे निर्णय स्वतः घेत जा त्यासाठी अनेकवेळा तिला सांगावे लागले. तेव्हापासून मला न विचारता तिच्या आवडीचे कपडे घालून बाहेर जाणं असेल, भाजी बनविणे असेल किंवा घरातील इतर गोष्टी स्वतः करु लागली. स्वतः चे लहानसहान निर्णय घेऊ लागली. आयुष्यातील मोठे निर्णय घेताना अनुभवी लोकांची सल्लामसलत करायला हवी याची जाणीव ठेवावी लागते हे तिला ठाऊक होतेच.
          आपण विचार करायला लागतो त्यातून निर्णयक्षमता, नेतृत्वशैली विकसित होत असते हे आपल्याला मनात ठेवायला हवंय.
              शंभूचे देखील खेळताना मित्रांसोबत भांडणं होत असतात त्यावेळी आम्हाला सांगायला येत असतो परंतु त्यालाही आम्ही सांगत असतो की,  "तुझं तू पाहून घे बाबा". मुलांची बाजू घेऊन त्याचा निर्णय आपण घेतला की मुलं आणखी बिनधास्त होतात . पुन्हापुन्हा लहान गोष्टीसाठी आपल्याकडे येतात.
शंभू मोठा होऊ लागलाय.  आमचा नेहमीच कयास असतो की मुलाला आयतं मिळायला नकोय. मग ते निर्णय असो किंवा इतर बाबी. त्याचे अगदीच महत्त्वाचे आणि टोकाचे निर्णय असतात त्यावेळी लक्ष द्यावेच लागणार आहे पण त्यातही पूर्ण हस्तक्षेप न करता त्यालाच निर्णय घेण्यासाठी मदत करण्याचा प्रयत्न असतो.
           मुलांच्या किंवा आपल्या लहान कामात आयते निर्णयाचे कोलीत मिळतं राहिले तर मोठे निर्णय घेताना अडचणीत वाढ होते. ऎनवेळी मोठी बाब घडली किंवा करायची असेल त्यावेळी काय करावे ते सूचत नाही. माणसाला निर्णयक्षमतेचा विकास करण्यासाठी स्वतःची बुद्धी वापरून विचारशैली विकसित करावी लागते , निर्णय घेऊन त्यांचे पालन करावे लागते हे प्रत्येकाने लक्षात घ्यायला पाहिजे ,असे मला वाटते.
धन्यवाद .

Comments

Popular posts from this blog

रंगू आत्मविश्वासाच्या रंगी

*रंगू आत्मविश्वाच्या रंगी*                  - ज्ञानदेव नवसरे                        आत्मविश्वास ही विजयाची चावी आहे . आत्मविश्वास असेल तर विजय पायाशी लोळण घेतो हे विद्यार्थी दशेपासून अनुभवत आलो आहोत. एखादी गोष्ट करताना, बोलताना  आत्मविश्वास खुप महत्त्वाचा असतो. आपल्यात एखाद्या गोष्टीतील आत्मविश्वास विकसित होताना  आजूबाजूच्या वातावरणाचा मोठा पगडा असतोय.                    महाराष्ट्रात येवल्याचा पतंगोत्सव प्रसिद्ध आहे.इथे पतंग उत्सव मोठ्या प्रमाणावर साजरा केला जातो. गेल्या आठ -पंधरा दिवसांपासून बच्चे कंपनी पतंगोत्सवाची लगबग सुरु होती आणि आज मोठ्या आनंदाने साजरा करत आहेत. आमच्या शेजारला राहणाऱ्या दिगांबर यादव सरांचा मुलगा दादूची अन शंभूची खुप छान गट्टी आहे. तो शंभुपेक्षा मोठा आहे वय अन अनुभवाने सुद्धा. मुलं घरातील अन बाहेरील अनुकरणातून ब-याच गोष्टी शिकत असतात तसे शंभू देखील दादूकडून अनेक गोष्टी शिकत असतो. पतंग ,रीळ, मांजा...

माझा पाडा ,माझे विद्यार्थी

 *माझा पाडा, माझे लोक, माझे विद्यार्थी*     - ज्ञानदेव नवसरे        पेठ तालुक्यातील आदिवासी भागातील सेवा हा आयुष्यभर न विसरता येणारा ठेवा आहे .पेठच्या पश्चिमेस १० किमी अंतरावर गुजरात सरहद्दीवर असणारे डोंगराच्या पायथ्याशी निसर्गाच्या सानिध्यात वसलेले टुमदार असा कळमपाडा माझ्या सुरूवातीच्या सात वर्षांच्या नोकरीचा न विसरता येणारा महत्त्वाचा टप्पा होता.            कोराना कालावधीमुळे लांबणीवर पडलेली आमची कळमपाडा शाळेचे भेट आज धामणगाव शाळेच्या टीमसोबत  झाली.           कळमपाडा हे निसर्गाने जितके नटलेलं आहे त्यापेक्षा जास्त या पाड्यामध्ये राहणाऱ्या माझ्यासारख्या पर-जिल्ह्यातून आलेल्या लेकरावरं स्वतःच्या लेकराइतकं, भावाइतकं प्रेम करणाऱ्या माझ्या ह्रदयस्पर्शी लोकांचं हे गाव आहे. माझ्याबद्दल कळमपाड्यातील लोकं काय बोलतात हे कळमपाड्यातील लोकं , माझे विद्यार्थी बोलतील ,याबद्दल मी काय बोलणार ?               काम करणा-या शिक्षकांच्या कामाचा सन्मान कसा करावा हे आमच्या कळमप...

मुलांच्या कल्पनेच्या दुनियेत

* मुलांच्या कल्पनेच्या दुनियेत ....* 📝 *ज्ञानदेव नवसरे, नाशिक* फोटो सौजन्य : Google              आज पहिलीच्या मुलांना मुक्त चित्र काढण्यासाठी कोरे कागद दिले होते. मी फळ्यावर फुले,बादली, ग्लास, फुलपाखरू यांचे सोप्या पद्धतीने काढलेली चित्रे फळ्यावर रेखाटली होती.      सचिन ने काढलेले चित्र मला दाखवले. मी म्हणालो,"हे काय आहे ?" सचिन, "हे भूताचे , हे माझे आणि हे माझ्या घराचे चित्र आहे". मी म्हटले, छान काढलेय. मुलांनी सचिनचे चित्र पाहायला लगबग केली. सचिनच्या जवळ मुलांचा गलका जमा झाला. त्यांच्यात भुतांच्या गोष्टी वर गप्पा सुरू झाल्या. भूत अमुक असतं ,तमुक असतं आणि ब-याच गोष्टी चालू होत्या.माझ्या इयत्ता चौथीचा इंग्रजी विषय असल्याने मी पेपर तपासत असताना मुलांमधील सुरु असणा-या गप्पांकडे लक्ष जात होतेच.थोडा वेळ थांबून ऎकून घेतले. गावात म्हसोबाचे मंदीर आहे त्या देवस्थानाला जागृत देवस्थान म्हटले जातेय. भूत म्हणले की देव आलाच त्यामुळे म्हसोबावर बोलत होते. म्हसोबावर कडे हातात घातले की भूत काय बी करत नाय. माझी आई म्हसोबाला  दिवा लावते ...